0605 Ontwikkeling Rompmodel

Het rompmodel heeft wel wat weg van het aardappelmannetje, ouderwets speelgoed, waarbij allerlei afbeeldingen op een aardappel worden geprikt. Zo werkt het ook bij het rompmodel: uitgaande van een basis model met flexibele afmetingen kunnen elementen worden toegevoegd, waardoor geen woning hetzelfde hoeft te zijn.

Het rompmodel is het resultaat van een studie naar een innovatief huisvestingsconcept gebaseerd op het gedachtegoed van BreinCollectief. Het BreinCollectief is een samenwerkingsverband, opgericht door Dr. Anneke van der Plaats, die de 'moderne Hersenkunde' toepast in de dagelijkse praktijk van wonen, zorg en welzijn. Met omgevingszorg en de Brein Omgeving Methodiek ^TM(BOM) biedt dit netwerk een totaalvisie op de invloed van de omgeving op gedrag en welzijn van de mensen met hersenletsel. Dit is gebaseerd op recent wetenschappelijk onderzoek en evidence based practise.

Bij mensen met dementie is het bovenbrein ernstig aangetast, Hoe meer dit denkende deel van de hersenen wordt aangetast, des te meer het gedrag afhankelijk wordt van omgevingsinvloeden. Het gedrag wordt namelijk meer en meer aangestuurd door het emotionele brein, wat zich laat beschrijven als impulsief, intuïtief en reflexmatig. Deze mensen zijn dus snel boos, bang, blij en bedroefd. We kunnen dit gedrag gunstig beïnvloeden als we een ‘gunstige’ omgeving creëren voor het onderbrein. Die bevat drie componenten: de fysieke omgeving; de activiteiten en de wijze van omgaan met elkaar. Die moeten alle drie prettig aanvoelen.

Het is goed om te beseffen, dat mensen met dementie geen verbinding meer kunnen leggen tussen oorzaak en gevolg, niet meer kunnen plannen en ook geen initiatieven meer nemen. Het begrip voor tijd en andere abstracte definities zoals kleuren verliezen ze. Wat resteert zijn plaatjes uit hun kindertijd tot de vroege adolescentie.

Als ze zo’n plaatje herkennen reageren ze normaal. Een klassiek voorbeeld hoe het niet moet als je de zelfregie van dementen voorstaat, is het mindervalidetoilet. Deze ruimte is veel groter dan het toilet wat ze van vroeger kennen. Ook de attributen, zoals het hangend toilet, het ingebouwde waterreservoir roepen geen herkenning op, zodat de bewoner het niet als toilet zal gaan gebruiken. Uit een wetenschappelijk experiment is gebleken, dat door een houten of zwarte toiletbril toe te passen al een aantal bewoners weer zelfstandig naar het toilet gaat.

Als ze zo’n plaatje 'denken' te herkennen, reageren ze in onze ogen soms vreemd, bijvoorbeeld door een kerstbal uit een mandje in de mond te stoppen. Maar minder vreemd als je bedenkt dat vroeger de kerstballen in de boom hingen en kleurige paaseitjes in een mand lagen.

Welk gedrag willen we bereiken en hoe bereiken we dat? Uit onderzoek blijkt, dat veel beweging en buitenlucht de afbraak van de hersenen vertraagd. Dat kan gestimuleerd worden door veel bewegingsvrijheid te bieden, bijvoorbeeld door de groepswoningen aan een vrij toegankelijk tuin te positioneren en de overgang van binnen naar buiten te begeleiden. Voor de meeste bewoners zal dit ook passen bij hun plaatje van het ouderlijk huis.

In dat huis werd boven geslapen. Het voelt volstrekt normaal om naar boven te gaan als je wilt slapen. Bijkomend voordeel is dat de bewoner moe wordt van die inspanning en dan geen slaapmiddel nodig heeft en de dag er op actiever is. Door de beenspieren te oefenen tijdens het traplopen, hoeft de bewoner niet naar de fysiotherapeut om onbegrijpelijke oefeningen te doen.

Anderen nastrevenswaardige doelen zijn het behoud van het zelfrespect bijvoorbeeld door de zelfredzaamheid te vergroten of het prettig voelen door een veilige en vertrouwde omgeving te bieden. Dat laatste is best lastig omdat iedereen andere herinneringen heeft en andere automatismen.

Bij de ontwikkeling van een huisvestingsconcept voor mensen met dementie heeft Henk Jan van den Berg de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• In de slaapkamer moet het bed op vier verschillende posities geplaatst kunnen worden. Met het spiegelen van de slaapkamers zijn er dan 8 automatismen mogelijk om vanuit bed bij de gangdeur te komen. De badkamer bevindt zich zoals gebruikelijk in de continentale woningbouw op de gang.
• De begane grond moet vrij indeelbaar zijn, enerzijds om een indeling te kunnen realiseren die aansluit bij de plaatjes van de bewoners, maar ook om de indeling aan te passen wanneer een volgende generatie een ander beeld heeft bij het ouderlijk huis.
• Met een grote vrijheid in materiaalkeuze en vormgeving is iedere uitstraling aan de buitenzijde te realiseren en een vlotte overeenstemming met Welstand te bereiken.
• Het rompmodel is het meest compact concept (42,45 m2 BVO/ bewoner), zodat er financieel ruimte is voor vergroting van ruimten en verfraaiing met als doel de beleefwereld te realiseren die gewenst is en de zorgvisie vorm te geven binnen de sociale huursector.
• Een standaard unit bestaat uit twee groepswoningen. Specifieke ruimten voor de zorg liggen buiten de groepswoning om vervreemding te voorkomen. Daar is ruimten voor een mivatoilet, een verticaal transportinstallatie, een vluchtweg etc.
• Om een waardevast gebouw te realiseren zijn de groepswoningen zo ontworpen dat ze gemakkelijk en goedkoop zijn om te bouwen naar eengezinswoningen en/of (zorg)appartementen.
• De toegepaste techniek is van de komende tijd: droge snelle bouw, prefab, hoge kwaliteit, direct te gebruiken, flexibel, ombouwbaar, volledig demontabel, gasloos, lage temperatuur verwarming & koeling, nul op de meter.
• Bij de realisatie van het casco, de afbouw en de inrichting wordt samengewerkt met ketenpartners. De combinatie van kwaliteitsproducten, die zich in de tijd al hebben bewezen, heeft een innovatieve bouwmethodiek opgeleverd. Door deze samenwerking worden faalkosten gereduceerd en zijn de bouw- en inrichtingskosten bij aanvang transparant, een solide basis voor de besluitvorming.

Wilt u meer weten? Bij het project Geldemalsen kunt u lezen hoe dit concept uitgewerkt kan worden tot een huisvesting op maat passend bij de beleving van de bewoners, de zorgvisie en de omgeving. Volgens BreinCollectief-deskundige Sylvia de Koning van De Koning Creaties behoort dit plan tot de besten, die ooit bedacht zijn. Natuurlijk kunt u ook rechtstreeks contact opnemen. Bel gerust +316 15833311 of mail henkjan@vandenbergmookhoek.nl.